Ik had nooit gedacht dat hij dit zou doen

Het was herfstvakantie toen een agent het nieuws bracht dat mijn man op de rails was gaan liggen. Onze zoon was thuis, onze dochter was een dagje weg. Ik heb gezegd: “We gaan niks regelen voor onze dochter terug is.” Toen ’s avonds mijn ouders op bezoek kwamen, besloot ik: het taboe op zelfdoding is nu afgelopen. Ik wil dat we erover kunnen praten, dat mijn kinderen weten wie hun vader was. Dat het niet moest gaan zoals het bij mijn opa ging. Op de rouwkaart schreef ik: “Even was je ons vergeten, te lang om in leven te blijven.” Collega’s, vrienden en buren heb ik gevraagd om herinneringen op te schrijven. Dat was de manier om een ruimer beeld van hem te krijgen, vooral voor mijn kinderen.

Ik wist dat het slecht ging met mijn man, vooral op zijn werk. Doorgaan en niet opgeven, totdat het niet anders kan, dat was zijn manier. Ik verwachtte dat hij zou instorten, maar had nooit gedacht dat hij dit zou doen. Het was een blikseminslag. In zijn bureau hebben we een briefje gevonden: “Als je dit leest, dan ben ik er niet meer. Ik wil een kleine, stille begrafenis.” Ik heb toen tegen de kinderen gezegd: “Daar heeft hij niets over te zeggen. We gaan doen wat wij nodig hebben. Wij moeten verder en iedereen mag weten wat er gebeurd is.”

Ik stond op een T-kruising. Rechtdoor kon niet meer, die weg was afgesneden. Ik kon de kant kiezen van slachtofferschap of de kant om er zelf iets van te maken. Ik koos voor het laatste en heb steeds de levenskracht gevoeld om verder te gaan. Dat ik kinderen had, was levensreddend. Voor hen kwam ik mijn bed uit. Later, toen de kinderen de deur uit waren, dacht ik ’s avonds: heb ik mijn stem wel gebruikt vandaag? Voor mij was mijn stem niet gebruiken het toppunt van eenzaamheid.

Ik heb me ook schuldig gevoeld, maar heb het snel de kop ingedrukt. We hadden een gewoon huwelijk, soms goed, soms slecht, altijd met het vertrouwen dat we het na ons pensioen samen goed zouden hebben. Ik heb het niet geweten en niet zien aankomen. Als iemand echt dood wil, dan is dat niet te voorkomen. En toch, het had niet gehoeven, daar heb ik nog het meest mee geworsteld. Een psychiater hielp me om de tunnelvisie bij zelfdoding te begrijpen: dat de dood dan de enige manier lijkt om het probleem op te lossen. Dat zegt niets over ons, de nabestaanden. Mijn man was een toegewijde vader en partner, heel gericht op de kinderen. Hij kon goed verhalen vertellen en was in goede tijden een vrolijke man. Dat blijven zien, dat vind ik zo belangrijk.

“Je kunt me altijd bellen.” “Je kunt altijd komen eten.” Daar heb je – zeker de eerste tijd – weinig aan. Je hebt meer aan iemand die zegt: “Ik ga met je wandelen.” Zo liep een buurvrouw onverwacht met me mee toen ik diep van verdriet alleen naar buiten ging. Haaks daarop staat de ervaring met de collega die toen ik voor het eerst weer ging werken aan de andere kant van de weg ging lopen. Ik stak over en sprak haar aan. Ja, vanaf het begin heb ik besloten: dit wordt geen taboe. Ik denk nog steeds: hier moet over gepraat worden.

Een tijd lang was het net of er een plastic wand zat tussen mij en de rest van de wereld. Ik heb weleens gevoeld of die wand er echt was en heb dit gegeven verwerkt in een sprookje, met de zeven godinnen van verdriet in de hoofdrol. Ik heb veel geschreven om mijn hoofd leeg te krijgen, om niet gek te worden van alle gedachten. Ik schreef over mijn man en over hoe verdrietig ik was. Toen ik mijn dochter mijn oude laptop gaf, heeft ze mijn teksten gevonden en gelezen. Ze was ontroerd en vond het mooi.

Op zijn sterfdag blijf ik thuis en komen de kinderen en mijn zus. Wanneer die dag eraan komt, gaat mijn lichaam nog steeds in de stressstand en bereidt mij voor op iets verschrikkelijks. Vorig jaar zei ik tegen mezelf: maar het ís al gebeurd. Toch ben ik dan licht in mijn hoofd en huilerig. Op de sterfdag zelf is het over. Het is meer dan twintig jaar geleden, maar het is er altijd. Pas hoorde ik bij de fitness mensen praten over vertraging door een treinongeval. Ik kon het niet aanhoren, ging helemaal trillen. Ik zei alleen maar: “Stop: mijn man is voor de trein gaan liggen.” Mensen hebben een uur vertraging, ik heb levenslang.

Binnenkort laat ik het huis waarin we als gezin hebben gewoond achter me. Het voelt als een nieuw begin. Als ik door het huis loop, denk ik: wat heeft hij hier nog aangeraakt? Gaat hij mee of blijft hij hier? Want hij huist nog hier, ook al geloof ik er niet echt in. Zijn kleren had ik tot nu toe bewaard, voor de kinderen. Bij het wegdoen schoot door me heen: dit is een daad van ontrouw. Is dat ver gezocht, na al die jaren? Het is een daad, in ieder geval een afsluiting.

Natuurlijk vraag ik me soms af hoe zou het zijn als hij was blijven leven. Mag ik blij zijn met wie ik nu ben en hoe mijn leven is? En als ik daar ja op zeg, is dat dan alsnog toestemming geven aan hem om dood te gaan? Als we praten over vroeger, zeg ik nog altijd “mijn man”. Toch hoort hij niet meer bij het leven dat ik nu leid. Ik ben gestopt met werken, ik ben gaan schrijven en heb veel nieuwe mensen leren kennen. Hij maakt geen deel uit van dit nieuwe leven. Iemand vroeg: “Wat zou je man vinden van wat je nu doet?” Ik zei: “Daar heeft hij geen stem meer in. Als ik me dat was blijven afvragen, had ik geen stap kunnen zetten. Het is aan mij om mijn toekomst vorm te geven.”

“Mensen hebben een uur vertraging, ik heb levenslang.” Nelly (77). Zij verloor haar man twintig jaar geleden door zelfdoding en besloot het niet te verzwijgen.

Vertel uw verhaal! Heeft u ook een persoonlijk verhaal dat u anoniem wilt delen? Stuur dan een bericht naar: magazine@anbo-pcob.nl of Postbus 2012, 3440 DA Woerden. Denkt u aan zelfdoding? Bel dan 0800-011.